Mijnwerkersmonument ‘D’r Joep’ op de Markt in Kerkrade.

Deze website gaat over het dialect waarmee ik ben opgegroeid: het dialect van Kerkrade of het ‘Kirchröadsj plat’. De titel ‘Jans Plat – Oes Kirchroa’ betekent zoveel als: “Helemaal plat – uit Kerkrade”.
De reden om de website te maken was jaren geleden het feit dat mijn vader gedichten had geschreven in het Kirchröadsj plat, die ik als een eerbetoon aan hem aan de buitenwereld wilde tonen en laten horen.

Een andere reden is dat ik van Limburg en Kerkrade in het bijzonder, m’n dialect nog het meest van alles mis. Het heeft me doen beseffen dat je moedertaal een wezenlijk deel van je leven is en een belangrijke emotionele waarde heeft. Totdat ik op de basisschool (toen: de ‘Lagere School’) kwam is bij ons thuis nooit één woord Nederlands gesproken. Nederlands is voor mij dus eigenlijk een tweede taal. De band die een moedertaal (in mijn geval het Kirchröadsj plat) in je vroege kinderjaren vormt tussen jou, je ouders, je familie, je vrienden en de stad waarin je woont, is na zoveel jaren nog steeds onuitwisbaar.

Het Kerkraads dialect is bovendien een heel bijzonder dialect. Het is een van de weinige Limburgse dialecten met een oorsprong die afwijkt van de overige dialecten in Limburg, waardoor zelfs voor veel Limburgers dit dialect een moeilijk verstaanbare uitzondering is.

Overigens wordt door niet-Limburgers vaak gesproken over “het Limburgs dialect’. Om alle misverstanden maar meteen uit de weg te helpen: er bestaat niet zoiets als een ‘Limburgs dialect’. Limburg is een kleurrijke en gevarieerde streek, met net zoveel variatie in dialecten. Lokale dialecten kunnen daardoor behoorlijk van elkaar verschillen. Dus: wel een Kerkraads of Maastrichts of Sittards dialect, maar geen Limburgs dialect. Dat zou ook geen recht doen aan de veelzijdigheid van de Limburgse dialecten.

Om niet alleen de tekst van de gedichten te laten zien, maar ook de uitspraak van het Kerkraads te laten horen, heb ik de geplaatste gedichten ingesproken en als geluidsvoorbeeld op de website gezet.

Michel Havenith

Contact: info [@] kleinesteentjes.nl